ಸನಾತನ ಧರ್ಮದ ಜ್ವಾಲೆಯನ್ನು ಉರಿಸುತ್ತಿರಲು ಹಿಂದೂ ಧರ್ಮಕ್ಕಾಗಿ ಶತಮಾನಗಳಿಂದ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತಿರುವ ಅದ್ವಿತೀಯ ಅಖಾಡಗಳು

ಕುಂಭಮೇಳವು ಭಾರತೀಯ ಮಹಾನ್ ಸಂಸ್ಕೃತಿ ಮತ್ತು ಶ್ರದ್ಧೆಯ ಸಂಕೇತವಾಗಿದೆ. ಕುಂಭಮೇಳದ ಭಕ್ತಿಮಯ ವಾತಾವರಣವು ಸಕಾರಾತ್ಮಕ ಊರ್ಜೆ ಮತ್ತು ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ಶಾಂತಿಯ ಸ್ರೋತವಾಗಿದೆ. ಯುನೆಸ್ಕೋ ಇದನ್ನು 'ವಿಶ್ವದ ಅತಿ ದೊಡ್ಡ ಶಾಂತಿಯುತ ಮತ್ತು ಧಾರ್ಮಿಕ ಸಮ್ಮೇಳನ' ಎಂದು ಬಣ್ಣಿಸುತ್ತಾ, `ಮಾನವೀಯತೆಯ ಅಮೂರ್ತ ಸಾಂಸ್ಕೃತಿಕ ಪರಂಪರೆ' ಎನ್ನುವ ರೂಪದಲ್ಲಿ ಮಾನ್ಯತೆಯನ್ನು ನೀಡಿದೆ. ಕುಂಭಮೇಳವು ಭಾರತೀಯರಿಗೆ ಮಾತ್ರವಲ್ಲ ಇಡೀ ಜಗತ್ತಿಗೆ ಭಕ್ತಿ ಮತ್ತು ಆಕರ್ಷಣೆಯ ಕೇಂದ್ರವಾಗಿದೆ. ಕುಂಭಮೇಳದ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ನಡೆಯುವ ಧಾರ್ಮಿಕ ಸಮ್ಮೇಳನಗಳಲ್ಲಿ ಶಸ್ತ್ರಾಸ್ತ್ರಗಳನ್ನು ಕೈಗೆತ್ತಿಕೊಳ್ಳಲು ನಿರ್ಧರಿಸುವ ಮೂಲಕ, ಒಗ್ಗೂಡಲು`ಅಖಂಡವ ಕರೆ' ನೀಡಲಾಯಿತು. 'ಅಖಂಡ' ಎಂಬ ಶಬ್ದವು ನಂತರ 'ಅಖಾಡಾ' ರೂಪದಲ್ಲಿ ಪ್ರಸಿದ್ಧವಾಯಿತು.

ಶ್ರೀ. ಸುನೀಲ ಘನವಟ

ಸಮನ್ವಯಕರು, ಹಿಂದೂ ಜನಜಾಗೃತಿ ಸಮಿತಿ

(ಸಂಪರ್ಕಕ್ಕೆ: 7020383264)

ಅಖಾಡಾಗಳು ಕುಂಭಮೇಳದ ಪ್ರಮುಖ ಆಕರ್ಷಣೆಯಾಗಿವೆ. ಮುಸ್ಲಿಂ ಆಡಳಿತಗಾರರ ದಾಳಿಯಿಂದ ಹಿಂದೂ ಧರ್ಮ ಮತ್ತು ಅದರ ತೀರ್ಥಕ್ಷೇತ್ರಗಳನ್ನು ರಕ್ಷಿಸಲು ಅಖಾಡಾಗಳನ್ನು ನಿರ್ಮಿಸಲಾಯಿತು. ನಿಮಗೆ ಕುಸ್ತಿ ಅಖಾಡಾಗಳ ಪರಿಚಯವಿರಬಹುದು, ಆದರೆ ಈ ಸಂತರ ಅಖಾಡಾಗಳು ಹಿಂದೂ ಧರ್ಮವನ್ನು, ಅಂದರೆ ಸನಾತನ ಧರ್ಮವನ್ನು ರಕ್ಷಿಸುವ ಹೋರಾಟಗಾರ ಸಂತರ ಸೈನ್ಯವಾಗಿ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತವೆ. ಕುಂಭಮೇಳದ ಶಾಹಿ ಸ್ನಾನದಲ್ಲಿ, ವಿವಿಧ ಅಖಾಡಗಳ ಸಾಧು-ಸಂತರಿಗೆ ಅಗ್ರ ಸ್ಥಾನವನ್ನು ನೀಡಲಾಗುತ್ತದೆ. ನೀವು ಇದನ್ನು ಕೇಳಿರಬೇಕು. ಆದರೆ ಈ ಅಖಾಡಾಗಳು ಎಂದರೇನು ? ಮತ್ತು ಅವು ಯಾವ್ಯಾವುದು? ಎನ್ನುವ ಪ್ರಶ್ನೆಗಳಿಗೆ ಈ ಲೇಖನದ ಮೂಲಕ ಉತ್ತರಿಸಲಾಗಿದೆ.

ಅಖಾಡಾಗಳ ಸ್ಥಾಪನೆ

ಆ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ಹಿಂದೂ ಧರ್ಮ ವಿವಿಧ ಸಿದ್ಧಾಂತಗಳು ಅಥವಾ ದರ್ಶನಗಳ ಪ್ರಭಾವದಿಂದ ಪ್ರಭಾವಿತಗೊಳ್ಳುತ್ತಿತ್ತು. ಇದರೊಂದಿಗೆ ಅದರ ಅನುಯಾಯಿಗಳನ್ನು ದಾರಿ ತಪ್ಪಿಸುವ ಘಟನೆಗಳು ಹೆಚ್ಚುತ್ತಿದ್ದವು. ಭವಿಷ್ಯದಲ್ಲಿ ಹಿಂದೂ ಧರ್ಮದ ಮೇಲೆ ಹೆಚ್ಚುತ್ತಿರುವ ಬಿಕ್ಕಟ್ಟುಗಳನ್ನು ಗಮನದಲ್ಲಿಟ್ಟುಕೊಂಡು, ಆದಿ ಶಂಕರಾಚಾರ್ಯರು ಭಾರತದ ನಾಲ್ಕು ದಿಕ್ಕುಗಳಲ್ಲಿ ನಾಲ್ಕು ಪೀಠಗಳನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಿದರು. ಈ ಪೀಠಗಳ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ಒಟ್ಟಾಗಿದ್ದ ಸಂತರಿಗೆ ಶಾಸ್ತ್ರಗಳ ಜೊತೆಗೆ ಶಸ್ತ್ರಾಸ್ತ್ರಗಳ ಜ್ಞಾನವನ್ನು ಕೂಡ ನೀಡಲಾಯಿತು. ಇದಕ್ಕಾಗಿಯೇ ಅಖಾಡಾಗಳನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಲಾಯಿತು.

ಆರಂಭದಲ್ಲಿ ನಾಲ್ಕು ಪ್ರಮುಖ ಅಖಾಡಾಗಳು ಇದ್ದವು, ಆದರೆ ಪೂಜಾ ವಿಧಾನ ಮತ್ತು ನಿಯಮಗಳ ಬಗ್ಗೆ ಭಿನ್ನಾಭಿಪ್ರಾಯಗಳು ಉದ್ಭವಿಸಲು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿದವು. ಇದರಿಂದಾಗಿ, ಈ ನಾಲ್ಕು ಅಖಾಡಾಗಳಿಂದ ಹೆಚ್ಚಿನ ಶಾಖೆಗಳು ಬೆಳೆದವು. ಇಂದು ಅವು 13 ಅಖಾಡಾಗಳಾಗಿ ಪ್ರಸಿದ್ಧವಾಗಿವೆ. ಇವುಗಳಲ್ಲಿ 7 ಅಖಾಡಾಗಳು ಶೈವ ಸಂಪ್ರದಾಯಕ್ಕೆ, 3 ವೈಷ್ಣವ ಸಂಪ್ರದಾಯಕ್ಕೆ ಮತ್ತು 3 ಅಖಾಡಾಗಳು ಉದಾಸೀನ ಸಂಪ್ರದಾಯಕ್ಕೆ ಸೇರಿವೆ. ಕೆಲವು ಅಖಾಡಾಗಳನ್ನು 8 ನೇ ಶತಮಾನಕ್ಕೂ ಮೊದಲು ಸ್ಥಾಪಿಸಲಾಯಿತು, ಆದರೆ ಅವುಗಳ ನಾಮಕರಣವನ್ನು ಮಾತ್ರ ನಂತರ ನೀಡಲಾಯಿತು ಎಂದು ಅಖಾಡಾಗಳು ನಂಬುತ್ತಾರೆ.

ಮೂಲ ಮತ್ತು ವಿಸ್ತರಣೆ
ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಜೈನ, ಬೌದ್ಧ ಮತ್ತು ಇಸ್ಲಾಂ ಧರ್ಮಗಳ ಉದಯದಿಂದಾಗಿ ಹಿಂದೂ ಧರ್ಮದ ಅಸ್ತಿತ್ವವು ಅಪಾಯಕ್ಕೆ ಸಿಲುಕಿತು. ಈ ಕಾರಣಕ್ಕಾಗಿ, ಮಠಗಳು ಜ್ಞಾನದ ಕೃಷಿಯ ಜೊತೆಗೆ, ವಿದೇಶಿ ಆಕ್ರಮಣಗಳಿಗೆ ಪ್ರತಿಕ್ರಿಯೆ ವ್ಯಕ್ತಪಡಿಸಲು ಸಶಸ್ತ್ರ ಪಡೆಗಳನ್ನು ರಚಿಸಿ ಅವುಗಳನ್ನು 'ಅಖಾಡಾ' ಎಂದು ಕರೆದವು. ಉತ್ತರಭಾರತದಿಂದ ಗೋದಾವರಿ ನದಿಯವರೆಗಿನ ಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿ ವಾಸಿಸುವ ಎಲ್ಲಾ ಪಂಥೀಯ ಸಾಧುಗಳು 14 ಸಂಘಗಳಲ್ಲಿ ವಾಸಿಸುತ್ತಿದ್ದರು. ಇದೇ 13 ಸಂಘಗಳು ಇಂದಿನ 13 'ಅಖಾಡಾ'ಗಳಾಗಿವೆ.

ದಶನಾಮಿ ಅಖಾಡಾಗಳು
ಇವುಗಳಲ್ಲಿ ಏಳು ಅಖಾಡಗಳು ಸೇರಿವೆ - ಮಹಾನಿರ್ವಾಣಿ, ಅಟಲ, ನಿರಂಜನಿ, ಆನಂದ, ಜುನಾ (ಭೈರವ), ಆವಾಹನ ಮತ್ತು ಅಗ್ನಿ.
ವೈಷ್ಣವ ಅಖಾಡಾಗಳು
ವೈಷ್ಣವ ಧರ್ಮದಲ್ಲಿ ಮೂರು ಪ್ರಮುಖ ಪಂಗಡಗಳಿವೆ - ದಿಗಂಬರ, ನಿರ್ಮೋಹಿ ಮತ್ತು ನಿರ್ವಾಣಿ (ಇವುಗಳಲ್ಲಿ 18 ಉಪ-ಅಖಾಡಾಗಳು ಮತ್ತು ಖಾಲ್ಸಾ ಸೇರಿವೆ).
ಉದಾಸೀನ ಅಖಾಡಾಗಳು
ಇವುಗಳಲ್ಲಿ ಎರಡು ಅಖಾಡಾಗಳು ಸೇರಿವೆ – ಉದಾಸೀನ ಪಂಚಾಯತಿ ಬಡಾ ಅಖಾಡಾ ಮತ್ತು ಉದಾಸೀನ ಪಂಚಾಯತಿ ನಯಾ ಅಖಾಡಾಗಳು
ನಿರ್ಮಲ ಅಖಾಡಾ
ಸಿಖ್ ಧರ್ಮದ ಈ ಅಖಾಡವುಾ ಗುರು ಗೋವಿಂದ ಸಿಂಗ ಅವರ ಪ್ರೇರಣೆಯಿಂದ ಸ್ಥಾಪನೆಗೊಂಡಿತು
ಕುಂಭಮೇಳದಲ್ಲಿ ಅಖಾಡಾಗಳ ಪ್ರಾಥಮಿಕತೆ
ಕುಂಭಮೇಳದಲ್ಲಿ ಪರ್ವ ಸ್ನಾನಕ್ಕೆ ಅಖಾಡಾಗಳಿಗೆ ಆದ್ಯತೆಯನ್ನು ನೀಡಲಾಗುತ್ತದೆ. ಪ್ರಾಚೀನ ಕಾಲದಲ್ಲಿ, ಧರ್ಮವನ್ನು ರಕ್ಷಿಸುತ್ತಾ ಅಖಾಡಾಗಳ ಸಾಧು- ಸಂತರು ಯುದ್ಧಗಳಲ್ಲಿ ಭಾಗವಹಿಸುತ್ತಿದ್ದರು, ಆದ್ದರಿಂದ, ಗಂಗಾನದಿಯಲ್ಲಿ ಸ್ನಾನ ಮಾಡಲು ಸಶಸ್ತ್ರ ಸಾಧು-ಸಂತರಿಗೆ ಆದ್ಯತೆ ನೀಡಲಾಗುತ್ತದೆ. ಇಂದಿಗೂ ಈ ಸಂಪ್ರದಾಯ ಮುಂದುವರೆದಿದೆ. ಸಾಧು-ಸಂತರ ಸ್ನಾನ ಕುಂಭಮೇಳದ ಪ್ರಮುಖ ಆಚರಣೆಯೆಂದು ತಿಳಿಯಲಾಗುತ್ತದೆ. ಒಂದು ವೇಳೆ ಸಾಧು-ಸಂತರು ಸ್ನಾನ ಮಾಡದಿದ್ದರೆ, ಭಕ್ತರು ಸಹ ಸ್ನಾನ ಮಾಡುವುದಿಲ್ಲ.

ಅಖಾಡಾಗಳ ಕ್ರಮ ಮತ್ತು ಅವುಗಳ ವಿವರಣೆ ಹೀಗಿದೆ:
ಶೈವ ಪಂಥದ ಅಖಾಡಾಗಳು
ಶ್ರೀ ಅವಾಹನ ಅಖಾಡಾ
ಶ್ರೀ ಅಟಲ ಅಖಾಡಾ
ಶ್ರೀ ಆನಂದ ಅಖಾಡಾ
ಶ್ರೀ ನಿರಂಜನಿ ಅಖಾಡಾ
ಶ್ರೀ ಜುನಾ ಅಖಾಡಾ
ಶ್ರೀ ಪಂಚಅಗ್ನಿ ಅಖಾಡಾ
ಶ್ರೀ ಮಹಾನಿರ್ವಾಣಿ ಅಖಾಡಾ

ಉದಾಸೀನ ಅಖಾಡಾಗಳು
ಶ್ರೀ ಉದಾಸೀನ ಪಂಚಾಯತಿ ಬಡಾ ಅಖಾಡಾ
ಶ್ರೀ ಉದಾಸೀನ ನಯಾ ಅಖಾಡಾ
ಶ್ರೀ ನಿರ್ಮಲ ಪಂಚಾಯತಿ ಅಖಾಡಾ

ವೈಷ್ಣವ ಪಂಥದ ಅಖಾಡಾಗಳು
ಶ್ರೀ ಪಂಚ ದಿಗಂಬರ ಅಖಾಡಾ
ಶ್ರೀ ಪಂಚ ನಿರ್ಮೋಹಿ ಅಖಾಡಾ
ಶ್ರೀ ಪಂಚ ನಿರ್ವಾಣಿ ಅಖಾಡಾ

ಶೈವ ಪಂಥದ ಅಖಾಡಾಗಳ ಇತಿಹಾಸ ಮತ್ತು ರಚನೆ
ಆದಿ ಶಂಕರಾಚಾರ್ಯರು ಶೈವ ಸಂಪ್ರದಾಯದ ತಪಸ್ವಿಗಳನ್ನು ಹತ್ತು ಗುಂಪುಗಳಲ್ಲಿ ವಿಂಗಡಿಸಿದರು. ಈ ಗುಂಪುಗಳನ್ನು ದಶನಾಮಿ ಸಂಪ್ರದಾಯದ ಹೆಸರಿನಲ್ಲಿ ಗುರುತಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಈ ಹತ್ತು ಗುಂಪುಗಳು: ಗಿರಿ, ಪುರಿ, ಭಾರತಿ, ತೀರ್ಥ, ವನ, ಅರಣ್ಯ, ಪರ್ವತ, ಆಶ್ರಮ, ಸಾಗರ, ಸರಸ್ವತಿ. ಈ ದಶನಾಮಿ ಗುಂಪುಗಳಲ್ಲಿ, ಧಾರ್ಮಿಕ ಶಿಕ್ಷಣದ ಜೊತೆಗೆ, ಆಯುಧಗಳನ್ನು ಉಪಯೋಗಿಸುವ ಕಲೆಯನ್ನು ಸಹ ಕಲಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಇವರ ವ್ಯಕ್ತಿತ್ವದಲ್ಲಿ ಕ್ಷಾತ್ರ ತೇಜ (ಯುದ್ಧ ಕೌಶಲ್ಯದ ತೇಜ) ಪ್ರತಿಫಲಿಸುತ್ತದೆ. ಪ್ರತಿಯೊಂದು ಶೈವ ಅಖಾಡವುಾ ಪ್ರತ್ಯೇಕ ದೇವರು ಮತ್ತು ಧ್ವಜವನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ.
ವೈಷ್ಣವ ಪಂಥದ ಅಖಾಡಾದ ಇತಿಹಾಸ ಮತ್ತು ಪ್ರಾಮುಖ್ಯತೆ
ಜಗದ್ಗುರು ಶ್ರೀ ರಾಮಾನಂದಾಚಾರ್ಯರ ಶಿಷ್ಯರು ಮತ್ತು ಅವರ ನಂತರ ಶ್ರೀ ಭಾವಾನಂದಾಚಾರ್ಯರ ಶಿಷ್ಯರಾದ ಶ್ರೀ ಬಾಲಾನಂದರು, ವೈಷ್ಣವ ಪಂಥದ ಬೈರಾಗಿ ಸಾಧುಗಳನ್ನು ಸಂಘಟಿಸಿ ಮೂರು ಪ್ರಮುಖ ಬೈರಾಗಿ ಅಖಾಡಾಗಳನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಿದರು. ಅವರು ಭಗವಾನ ಶ್ರೀರಾಮನನ್ನು ಆರಾಧ್ಯದೇವ ಎಂದು ಪರಿಗಣಿಸುತ್ತಾರೆ. ವೈಷ್ಣವ ಅಖಾಡಾಗಳಲ್ಲಿ ಶಸ್ತ್ರ ಮತ್ತು ಶಾಸ್ತ್ರಗಳಲ್ಲಿ ಕಠಿಣ ತರಬೇತಿಯನ್ನು ನೀಡಲಾಗುತ್ತದೆ. ಈ ಬೈರಾಗಿ ಸಾಧುಗಳನ್ನು ಅಲಖ್ ಅಥವಾ ಬೈರಾಗಿ ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ. ವೈಷ್ಣವ ಅಖಾಡಾಗಳ ಮುಖ್ಯ ಉದ್ದೇಶ ಹಿಂದೂ ಧರ್ಮ ಮತ್ತು ದೇವಾಲಯಗಳನ್ನು ಧರ್ಮದ್ರೋಹಿಗಳಿಂದ ರಕ್ಷಿಸುವುದು.
ಶೈವ ಪಂಥೀಯ ಅಖಾಡಗಳು
ಆದಿ ಶಂಕರಾಚಾರ್ಯರು ಶೈವ ಸಂಪ್ರದಾಯದ ಸನ್ಯಾಸಿಗಳನ್ನು ಹತ್ತು ಗುಂಪುಗಳಾಗಿ ವಿಂಗಡಿಸಿದರು. ಅವುಗಳನ್ನು 'ದಶನಾಮಿ ಅಖಾಡಾ' ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ. ಅವುಗಳಲ್ಲಿ ಏಳು ವಿಧಗಳಿವೆ. ಪ್ರತಿಯೊಂದು ಅಖಾಡಾದ ದೇವರು ಮತ್ತು ಧ್ವಜವು ವಿಭಿನ್ನವಾಗಿವೆ.
ವೈಷ್ಣವ ಪಂಥದ ಅಖಾಡಾ

ವೈಷ್ಣವ ಸಂಪ್ರದಾಯದಲ್ಲಿ ಭಗವಾನ ವಿಷ್ಣುವನ್ನು ಪೂಜಿಸುವ ಮಠಗಳಲ್ಲಿರುವವರ ಸಮಾವೇಶ ಆಗುತ್ತದೆ. ಈ ಸಮುದಾಯದ ಜನರು ಭಗವಾನ ವಿಷ್ಣುವನ್ನು ಹಾಗೂ ಅವನ ವಿವಿಧ ರೂಪಗಳನ್ನು ಪೂಜಿಸುತ್ತಾರೆ. ವೈಷ್ಣವ ಸಂಪ್ರದಾಯದ ಮೂವರು ಪ್ರಮುಖ ಸಂತರು: ರಾಮಾನುಜಾಚಾರ್ಯ, ಮಾಧವಾಚಾರ್ಯ, ವಲ್ಲಭಾಚಾರ್ಯ. ಈ ಸಂತರು ವೈಷ್ಣವ ಪಂಥದ ಅಡಿಪಾಯವನ್ನು ಬಲಪಡಿಸಿದರು ಮತ್ತು ವಿಷ್ಣುವಿನ ಭಕ್ತಿಯನ್ನು ಜನಸಾಮಾನ್ಯರ ವರೆಗೆ ತಲುಪಿಸುವಲ್ಲಿ ಪ್ರಮುಖ ಪಾತ್ರ ವಹಿಸಿದರು. ಅವರ ಚಿಂತನೆಗಳು ಮತ್ತು ಬೋಧನೆಗಳು ಈ ಪಂಥದ ಅನುಯಾಯಿಗಳಿಗೆ ಇಂದಿಗೂ ಮಾರ್ಗದರ್ಶಿಯಾಗಿವೆ. ಅಖಾಡಾಗಳಿಗೆ ಸೇರಲು ಬಯಸುವವರು ಸನ್ಯಾಸ ತೆಗೆದುಕೊಂಡ ನಂತರ ಮೂರು ವರ್ಷಗಳ ಕಾಲ 'ಟಹಲ' ಮಾಡಬೇಕಾಗುತ್ತದೆ. ಅಂದರೆ ಅಲ್ಲಿನ ಸಾಧು-ಸಂತರ ಸೇವೆ ಮಾಡುವುದು. ದೀರ್ಘಕಾಲ ಸೇವೆ ಮಾಡಿದ ಬಳಿಕ, ಅವರಿಗೆ ನಾಗಾ ಪದವಿ ಸಿಗುತ್ತದೆ. ನಾಗಾ ಆದ ನಂತರ, ಅವರಿಗೆ ಅಖಾಡಾಕ್ಕೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದ ಪ್ರಮುಖ ಜವಾಬ್ದಾರಿಗಳನ್ನು ವಹಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಈ ಸನ್ಯಾಸಿಗಳು ತಮ್ಮ ಜವಾಬ್ದಾರಿಗಳನ್ನು ಯಶಸ್ವಿಯಾಗಿ ನಿರ್ವಹಿಸಿದಾಗ, ಅವರಿಗೆ ಪೂಜಾರಿ ಬಿರುದನ್ನು ನೀಡಲಾಗುತ್ತದೆ. ಈ ಸಂಪ್ರದಾಯದಲ್ಲಿ, ಮಹಂತ ಪದವಿಯನ್ನು ಪಡೆಯಲು ವರ್ಷಗಳ ಕಾಲ ಧರ್ಮದ ಸೇವೆಯನ್ನು ಮಾಡಬೇಕಾಗುತ್ತದೆ. ಮಹಂತ ಈ ಸಂಪ್ರದಾಯದ ಅಖಾಡಾಗಳಲ್ಲಿ ಅತ್ಯುನ್ನತ ಸ್ಥಾನವಾಗಿದೆ. ಪ್ರತಿಯೊಂದು ಅಖಾಡಕ್ಕೆ ಮೂರು ವಿಭಿನ್ನ ಶ್ರೀಮಹಂತರು ಇರುತ್ತಾರೆ. ಶ್ರೀಮಹಂತರ ಬಳಿಕ ಮಹಾಮಂಡಲೇಶ್ವರ ಪದವಿ ಬರುತ್ತದೆ. ಮಹಾಮಂಡಲೇಶ್ವರನ ಪಾತ್ರ(ಭೂಮಿಕೆ) : ಸನ್ಯಾಸಿಗಳಿಗೆ ದೀಕ್ಷೆ ನೀಡುವುದು. ಧರ್ಮದ ಪ್ರಚಾರ ಪ್ರಸಾರ ಮಾಡುವುದು. ಮಹಾಮಂಡಲೇಶ್ವರರಿಗೆ ಧರ್ಮ ಪ್ರಚಾರ ಮತ್ತು ಜನರಿಗೆ ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ಮಾರ್ಗದರ್ಶನ ನೀಡುವ ಜವಾಬ್ದಾರಿಯನ್ನು ನೀಡಲಾಗುತ್ತದೆ. ಈ ರಚನೆಯ ಮೂಲಕ, ಅಖಾಡಾಗಳು ತಮ್ಮ ಶಿಸ್ತು ಮತ್ತು ಧರ್ಮ ಸೇವೆಯನ್ನು ಕಾಯ್ದುಕೊಳ್ಳುತ್ತವೆ. ಜಗದ್ಗುರು ರಾಮಾನಂದಾಚಾರ್ಯರು ಮತ್ತು ಅವರ ಶಿಷ್ಯರು ಶ್ರೀ ರಾಮಚಂದ್ರನನ್ನು ಉಪಾಸ್ಯ ದೇವರೆಂದು ಪರಿಗಣಿಸಿ ವೈಷ್ಣವ ಬೈರಾಗಿ ಅಖಾಡಾಗಳನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಿದರು.

ಉದಾಸೀನ ಅಖಾಡಾಗಳು
ಸನಾತನ ಧರ್ಮ ಮತ್ತು ಸಿಖ್ ಧರ್ಮವನ್ನು ರಕ್ಷಿಸಲು ಒಂದು ವಿಶೇಷ ಗುಂಪು ಅಸ್ತಿತ್ವದಲ್ಲಿದೆ, ಇದನ್ನು ಉದಾಸೀನ ಅಥವಾ ಉದಾಸಿ ಸಂಪ್ರದಾಯ ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ. ಈ ಸಂಪ್ರದಾಯವು ಮುಖ್ಯವಾಗಿ ಉತ್ತರಭಾರತದಲ್ಲಿ ಕೇಂದ್ರೀಕೃತವಾಗಿದೆ. ಈ ಸಂಪ್ರದಾಯವನ್ನು ಸಿಖ್ ಧರ್ಮದ ಸಂಸ್ಥಾಪಕ ಗುರುನಾನಕ ದೇವ ಜಿ ಅವರ ಪುತ್ರ ಶ್ರೀ ಚಂದ್ರ ಸ್ಥಾಪಿಸಿದರು. ಅವರನ್ನು ಬಾಬಾ ಶ್ರೀ ಚಂದ್ರ ಅಥವಾ ಭಗವಾನ ಶ್ರೀ ಚಂದ್ರ ಎಂದೂ ಕರೆಯುತ್ತಾರೆ.
ಉಪಾಸನೆ ಮತ್ತು ಧಾರ್ಮಿಕ ನಂಬಿಕೆಗಳು: ಈ ಸಂಪ್ರದಾಯವು ನೀರು, ಬೆಂಕಿ, ಭೂಮಿ, ಗಾಳಿ ಮತ್ತು ಆಕಾಶ ಎಂಬ ಪಂಚಭೂತಗಳನ್ನು ಪೂಜಿಸುತ್ತದೆ. ಅವರ ಧಾರ್ಮಿಕ ಗ್ರಂಥ ಸಿಖ್ ಧರ್ಮದ 'ಆದಿ ಗ್ರಂಥ' ವಾಗಿದೆ. ಈ ಸಂತರು ಗೃಹಸ್ಥ ಜೀವನ ಮತ್ತು ಪ್ರಪಂಚದಿಂದ ದೂರವಿರುತ್ತಾರೆ ಮತ್ತು ಅಹಿಂಸಾತ್ಮಕ ಸ್ವಭಾವದವರಾಗಿರುತ್ತಾರೆ. ಅವರನ್ನು 'ನಾನಕ ಪುತ್ರ' ಎಂದೂ ಕರೆಯುತ್ತಾರೆ. ಈ ಸಂತರು ಹಿಂದೂ ಮತ್ತು ಸಿಖ್ ಧರ್ಮಗಳೆರಡನ್ನೂ ಅನುಸರಿಸುತ್ತಾರೆ ಮತ್ತು ಅವರ ಹಬ್ಬಗಳು, ವ್ರತಗಳು ಇತ್ಯಾದಿಗಳನ್ನು ಆಚರಿಸುತ್ತಾರೆ.
ಉದಾಸೀನ ಸಂಪ್ರದಾಯದ ಪ್ರಮುಖ ಅಖಾಡಾಗಳೆಂದರೆ ಶ್ರೀ ಪಂಚಾಯತ ಅಖಾಡಾ ಬಡಾ ಉದಾಸೀನ,, ಶ್ರೀ ಪಂಚಾಯತಿ ಅಖಾಡಾ, ನಯಾ ಉದಾಸೀನ, ಶ್ರೀ ನಿರ್ಮಲ ಪಂಚಾಯತಿ ಅಖಾಡಾ.

ಸಂಪ್ರದಾಯದ ವೈಶಿಷ್ಟ್ಯಗಳು: ಉದಾಸೀನ ಸಂಪ್ರದಾಯದ ಸಾಧುಗಳು ಭಾರತೀಯ ಸಂಸ್ಕೃತಿಯನ್ನು ದೇಶ ವಿದೇಶಗಳಲ್ಲಿ ಪ್ರಚಾರ- ಪ್ರಸಾರ ಮಾಡುತ್ತಾರೆ. ಕುಂಭಮೇಳದ ಸಮಯದಲ್ಲಿ, ಶ್ರೀ ಪಂಚಾಯತಿ ಅಖಾಡಾ ನಯಾ ಉದಾಸೀನ ಪ್ರತಿದಿನ ಪ್ರತಿದಿನ ಸಾವಿರಾರು ಜನರಿಗೆ ಲಂಗರ್(ಭೋಜನ ವ್ಯವಸ್ಥೇ) ಏರ್ಪಡಿಸುತ್ತವೆ. ಲಂಗರ್ ಜೊತೆಗೆ, ಆರೋಗ್ಯ ಶಿಬಿರಗಳು ಮತ್ತು ಸಂತರಿಂದ ಪ್ರವಚನಗಳನ್ನು ಸಹ ಆಯೋಜಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಈ ಸಂಪ್ರದಾಯದ ಸಂತರು ಅಹಿಂಸೆಯಲ್ಲಿ ನಂಬಿಕೆ ಇಡುತ್ತಾರೆ ಮತ್ತು ಸಮಾಜ ಸೇವೆಯನ್ನು ತಮ್ಮ ಕರ್ತವ್ಯವೆಂದು ಪರಿಗಣಿಸುತ್ತಾರೆ. ಉದಾಸೀನಸಂಪ್ರದಾಯವು ಸನಾತನ ಮತ್ತು ಸಿಖ್ ಧರ್ಮದ ನಡುವಿನ ಒಂದು ಪ್ರಮುಖ ಕೊಂಡಿಯಾಗಿದ್ದು, ಇದು ಭಾರತೀಯ ಸಂಸ್ಕೃತಿ ಮತ್ತು ಧರ್ಮದ ಮೌಲ್ಯಗಳನ್ನು ಜೀವಂತವಾಗಿಡುವ ಕಾರ್ಯವನ್ನು ಮಾಡುತ್ತದೆ.

ಧರ್ಮ ರಕ್ಷಣೆಯಲ್ಲಿ ಸಾಧು-ಸಂತರ ಕೊಡುಗೆ

ಧರ್ಮ ರಕ್ಷಣೆಗಾಗಿ, ಅಖಾಡಾಗಳ ಸಾಧು-ಸಂತರು ಕಾಲಕಾಲಕ್ಕೆ ಸಶಸ್ತ್ರ ಯುದ್ಧಗಳನ್ನು ಮಾಡಿದ್ದಾರೆ.
1689 ರಲ್ಲಿ, ಪ್ರಯಾಗ ಮತ್ತು ಹರಿದ್ವಾರದ ತೀರ್ಥಕ್ಷೇತ್ರಗಳ ಮೇಲೆ ಮೊಘಲರ ದಾಳಿಯನ್ನು ನಾಗಾ ಸಾಧುಗಳು ಧೈರ್ಯದಿಂದ ಎದುರಿಸಿದರು.
1748 ರಲ್ಲಿ ಅಹ್ಮದ್ ಶಾಹ ಅಬ್ದಾಲಿಯ ದಾಳಿ ಮತ್ತು 1757 ರಲ್ಲಿ ಮಥುರಾ ಮೇಲಿನ ದಾಳಿಯಲ್ಲಿ, ಸಾಧು-ಸಂತರು ವೀರಗತಿಯನ್ನು ಹೊಂದುತ್ತಾ ಧರ್ಮವನ್ನು ರಕ್ಷಿಸಿದರು.

ಮಹಾಕುಂಭದ ರಾಜ – ಆವಾಹನ ಅಖಾಡಾ

ಈ ಸಂಪ್ರದಾಯದ ಆವಾಹನ ಅಖಾಡಾವನ್ನು 'ಆದ್ಯ ಅಖಾಡಾ' ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ. ಇದನ್ನು ಮಹಾಕುಂಭದ ರಾಜ ಎಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗಿದೆ. ಇದು ತುಂಬಾ ಹಳೆಯ ಅಖಾಡಾ ಆಗಿದೆ. ಪ್ರತಿಯೊಂದು ಅಖಾಡಾಗಳು ಒಂದು ಧ್ವಜವನ್ನು ಹೊಂದಿರುತ್ತದೆ, ಮತ್ತು ಈ ಧ್ವಜದ ಅರ್ಥ `ಅಖಾಡಾ ನಿರಂತರ ಚಲನೆಯಲ್ಲಿದೆ' ಎಂದಾಗಿದೆ. ಆವಾಹನ ಅಖಾಡಾವನ್ನು ಆರನೇ ಶತಮಾನದಲ್ಲಿ ಸ್ಥಾಪಿಸಲಾಯಿತು. ಪ್ರಸ್ತುತ, ಇದರಲ್ಲಿ 52 ಸಾವಿರ ಸಾಧುಗಳಿದ್ದಾರೆ ಎಂದು ಅಖಾಡಾ ಮುಖ್ಯಸ್ಥರು ಹೇಳುತ್ತಾರೆ.
ಅಖಾಡಾಗಳ ಧಾರ್ಮಿಕ ಧ್ವಜದ ಪೂಜೆಯೊಂದಿಗೆ ಕುಂಭಮೇಳವು ಪ್ರಾರಂಭವಾಗುತ್ತದೆ!

ಪ್ರತಿಯೊಂದು ಅಖಾಡವು ಒಂದು ಧರ್ಮ ಧ್ವಜವನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದು, ಅದರಲ್ಲಿ 52 ಬಂಧಗಳು ಕಡ್ಡಾಯವಾಗಿರುತ್ತವೆ. ಧ್ವಜರೋಹಣ ಮಾಡುವುದು ಸಿಂಹಸ್ಥ ಆರಂಭವಾಗಿದೆ ಎಂದು ಸೂಚಿಸುತ್ತದೆ.

ಆದಿ ಶಂಕರಾಚಾರ್ಯರ ಮೊದಲ ಅಖಾಡಾ ಅವಾಹನ ಅಖಾಡ ಆಗಿದೆ. ಅಖಾಡಾಗಳ ಧರ್ಮ ಧ್ವಜದ ಪೂಜೆಯೊಂದಿಗೆ ಕುಂಭಮೇಳವು ಪ್ರಾರಂಭವಾಗುತ್ತದೆ. ಅಖಾಡಾಗಳ ಸಾಧುಗಳು ತಮ್ಮ ಅಖಾಡಾಗಳ ಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿ ಧ್ವಜಗಳೊಂದಿಗೆ ಸಂಗೀತ ವಾದ್ಯಗಳನ್ನು ನುಡಿಸುತ್ತಾ, ನಡೆದುಕೊಂಡು, ಆನೆಗಳು ಮತ್ತು ಕುದುರೆಗಳ ಮೇಲೆ ಕುಳಿತುಕೊಂಡು ಪ್ರವೇಶಿಸಿದರೆ, ಅದನ್ನು 'ಪೇಶವಾಯಿ' ಮೆರವಣಿಗೆ ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ. ಈ ಪೇಶವಾಯಿ ಮೆರವಣಿಗೆ ಕುಂಭಮೇಳದ ಆಕರ್ಷಣೆಯಾಗಿದೆ. ಈ ಸಮಯದಲ್ಲಿ, ವಿವಿಧ ಅಖಾಡಾಗಳ ಸಾಧುಗಳು ತಮ್ಮ ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕ ಆಯುಧಗಳನ್ನು ಪ್ರದರ್ಶಿಸುತ್ತಾರೆ, ಕೆಲವು ಸಾಧುಗಳು ಈ ಆಯುಧಗಳನ್ನು ಬಳಸಿ ಅಭ್ಯಾಸಗಳನ್ನು ಪ್ರದರ್ಶಿಸುತ್ತಾರೆ. ನಾಗಾ ಸಾಧುಗಳು ಶಂಕರಾಚಾರ್ಯರ ಹೋರಾಟದ ತಂಡವಾಗಿರುತ್ತದೆ, ಆದ್ದರಿಂದ ಅವರ ಬಳಿ ಕತ್ತಿ,(ತಲವಾರು?) ಈಟಿ, ಲಾಠಿ, ಪಟ್ಟದಂತಹ ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕ ಶಸ್ತ್ರಾಸ್ತ್ರಗಳು ಇರುತ್ತವೆ.

ಅಖಾಡಾದ ಅಖಂಡ ಧುನಿ

ಆವಾಹನ ಅಖಾಡದಲ್ಲಿ ಒಂದು ಅಖಂಡ ಧುನಿ (ದೀಪ) ಉರಿಯುತ್ತಲೇ ಇರುತ್ತದೆ. ಇದು ೧೫೦೦ ವರ್ಷಗಳಿಂದ ಉರಿಯುತ್ತಿದೆ. ಈ ಧುನಿಯನ್ನು ಪೂಜಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಇದನ್ನು 'ಸನಾತನ ಪರಂಪರೆಯ ಚೇತನ' ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ, ಆದ್ದರಿಂದ ಇದನ್ನು ನಂದಿಸಲು ಬಿಡುವುದಿಲ್ಲ. ಕುಂಭಮೇಳದ ಸಮಯದಲ್ಲಿ, ಅಖಾಡಾಗಳಲ್ಲಿ ಹಿಂದೆ ಅಗ್ನಿ ಮಂತ್ರದ ಮೂಲಕ ಅಗ್ನಿಯನ್ನು ಪ್ರಜ್ವಲಿಸಲಾಗುತ್ತಿತ್ತು. ಈಗ ಆರಣಿ ಮಂಥನದಿಂದ ಬೆಂಕಿಯನ್ನು ಹೊತ್ತಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ.

ದೇಶ ಮತ್ತು ಸನಾತನ ಧರ್ಮವನ್ನು ರಕ್ಷಿಸುವುದು ಅಖಾಡಾಗಳ ಮುಖ್ಯ ಕಾರ್ಯ!

ಕುಂಭಮೇಳದ ಸಮಯದಲ್ಲಿ, ಅಖಾಡಾದ ಸಾಧುಗಳು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ದಟ್ಟವಾದ ಕಾಡುಗಳಲ್ಲಿ ತಪಸ್ಸು ಮತ್ತು ಧ್ಯಾನ ಮಾಡುತ್ತಾರೆ ಮತ್ತು /ಅವರು ಮಾನವ ವಾಸಸ್ಥಳದಿಂದ ದೂರವಿರಲು ಬಯಸುತ್ತಾರೆ. ಅದಕ್ಕಾಗಿಯೇ ಈ ಸಂತರು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಎಲ್ಲಿಯೂ ಕಂಡುಬರುವುದಿಲ್ಲ. ಈ ಅಖಾಡಾಗಳು ತಮ್ಮ ಶಸ್ತ್ರಾಸ್ತ್ರಗಳನ್ನು ಸಂರಕ್ಷಿಸುತ್ತವೆ. ಈ ಲೇಖನದಲ್ಲಿ ಉಲ್ಲೇಖಿಸಿರುವಂತೆ, ದೇಶ ಮತ್ತು ಸನಾತನ ಧರ್ಮವನ್ನು ರಕ್ಷಿಸುವುದು ಅಖಾಡಾಗಳ ಮುಖ್ಯ ಕಾರ್ಯವಾಗಿದೆ. ಆವಾಹನ ಅಖಾಡಾವು 1857 ರ ಬ್ರಿಟಿಷ್ ವಿರೋಧಿ ದಂಗೆಯ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ರಾಣಿ ಲಕ್ಷ್ಮಿಬಾಯಿಯ ಪರವಾಗಿ ಬ್ರಿಟಿಷರ ವಿರುದ್ಧ ಹೋರಾಡಿತು. ಆ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಈ ಅಖಾಡಾದ 40 ಸಾವಿರ ಸಾಧುಗಳು ಬಲಿದಾನ ನೀಡಿದರು. ರಾಣಿ ಲಕ್ಷ್ಮಿಬಾಯಿಯ ಪಟ್ಟಾಭಿಷೇಕವನ್ನು ಈ ಅಖಾಡಾ ನಡೆಸಿತು. ಅಖಾಡಾಗಳು ಧರ್ಮವನ್ನು ರಕ್ಷಿಸುವ ಕೆಲಸವನ್ನು ನಿರ್ವಹಿಸಬೇಕಾಗುತ್ತದೆ, ಇದರಿಂದಾಗಿ ಅವರ ತರಬೇತಿ ತುಂಬಾ ಕಷ್ಟಕರವಾಗಿರುತ್ತದೆ. ಮೊಘಲ್ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯದ ಸಮಯದಲ್ಲಿಯೂ ಸಹ, ಅವರು ಮೊಘಲರ ವಿರುದ್ಧ ಹೋರಾಡಿದರು, ಮತ್ತು ಆ ಸಮಯದಲ್ಲಿಯೂ ಸಹ ಅನೇಕ ಸಾಧುಗಳು ಬಲಿದಾನ ಮಾಡಿದರು. 'ಧರ್ಮದ ರಕ್ಷಣೆಗಾಗಿ ಬಲಿದಾನ ಮಾಡುವುದು ಸಮಾಜಕ್ಕೆ ಸರ್ವೋತ್ತಮ ತ್ಯಾಗ' ಎಂದು ಅವಾಹನ ಅಖಾಡಾ ಸಾಧುಗಳು ತಿಳಿಯುತ್ತಾರೆ.

ಭಾರತೀಯ ಸಮಾಜದಲ್ಲಿ ಅಖಾಡಾಗಳ ಪ್ರಭಾವ!

ಶತಶತಮಾನಗಳಿಂದ ಅಖಾಡಾಗಳು ಹಿಂದೂ ಸಂಪ್ರದಾಯ, ದೇವಸ್ಥಾನಗಳು ಮತ್ತು ಪವಿತ್ರ ಸ್ಥಳಗಳನ್ನು ರಕ್ಷಿಸುವಲ್ಲಿ ಪ್ರಮುಖ ಪಾತ್ರ ವಹಿಸಿವೆ. ಹಿಂದೂ ಧರ್ಮದಲ್ಲಿ ಅಖಾಡಾಗಳಿಗೆ ಹೆಚ್ಚಿನ ಪ್ರಾಮುಖ್ಯತೆ ಇದೆ. ಪ್ರಾಚೀನ ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ಸಂಪ್ರದಾಯಗಳು, ವಿಧಾನಗಳು ಮತ್ತು ಬೋಧನೆಗಳನ್ನು ಸಂರಕ್ಷಿಸುವಲ್ಲಿ ಅವು ಪ್ರಮುಖ ಪಾತ್ರ ವಹಿಸುತ್ತವೆ.

ಆದಿ ಶಂಕರಾಚಾರ್ಯರು ಕುಂಭಮೇಳವನ್ನು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿದರು ಮತ್ತು ದಶನಾಮಿ ಅಖಾಡಾಗಳನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಿದರು. ಈ ದಶನಾಮಿ ಅಖಾಡಾಗಳಲ್ಲಿ, ಪ್ರತಿಯೊಬ್ಬ ಸಾಧುವಿನ ಕಾರ್ಯವನ್ನು ನಿರ್ದೇಶಿಸಲಾಗಿತ್ತು. ಈ ಅಖಾಡಾಗಳಿಗೆ ಭಾರತವನ್ನು ವಿದೇಶಿ ಆಕ್ರಮಣಕಾರರಿಂದ ರಕ್ಷಿಸುವ ಮತ್ತು ಮಹಾಸಾಗರಗಳು ಹಾಗೂ ಪರ್ವತಗಳನ್ನು ರಕ್ಷಿಸುವ ಜವಾಬ್ದಾರಿಯನ್ನು ವಹಿಸಲಾಗಿತ್ತು. ಪ್ರತಿಯೊಂದು ಅಖಾಡಾವು ತನ್ನದೇ ಆದ ಅದ್ವಿತೀಯ ತತ್ವಜ್ಞಾನ ಮತ್ತು ಪದ್ಧತಿಗಳೊಂದಿಗೆ ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ಯಾತ್ರೆಯಲ್ಲಿ ಕೊಡುಗೆ ನೀಡುತ್ತದೆ. , ಅಖಾಡಾಗಳ ಏಕೀಕೃತ ಉಪಸ್ಥಿತಿಯು ವೈವಿಧ್ಯತೆಯಲ್ಲಿ ಏಕತೆಯ ಪ್ರತೀಕವಾಗಿದೆ. ಏಕೆಂದರೆ, ವಿಭಿನ್ನ ಮಾರ್ಗಗಳ ಸಾಧಕರು ಒಟ್ಟಾಗಿ ಸೇರಿ, ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕತೆಯ ಅನಂತ ಕ್ಷೇತ್ರಗಳನ್ನು ಅನ್ವೇಷಿಸುತ್ತಾರೆ. ಹೀಗಾಗಿ, ಇಂದಿಗೂ ಸಹ, ಅಖಾಡಾಗಳು ಭಾರತೀಯ ಸಮಾಜದಲ್ಲಿ ಧರ್ಮ, ಸಂಸ್ಕೃತಿ ಮತ್ತು ಸಾಮಾಜಿಕ ಏಕತೆಯ ವಿಷಯದಲ್ಲಿ ಅಗಾಧ ಪ್ರಭಾವವನ್ನು ಹೊಂದಿವೆ.